Frans Brocatus

 

 

 

 

INTIEM PORTRET - Recensie van Gert-Jan van den Bemd op HEBBAN, juli 2020

"Gevonden Voorwerpen" bevat 50 korte verhalen - geen ervan langer dan drie pagina's - gewijd aan evenveel voorwerpen die voor de auteur betekenis hebben: zijn vulpennen, brieven, zijn bureau, maar ook alledaagse voorwerpen als een deur of een tafel. Ze staan op alfabetische volgorde in de bundel, soms voorzien van speelse illustraties ( door Laura Zandbergen)

Levert een verzameling beschrijvingen van voorwerpen een interessant boek op? Wordt het niet een saaie en voorspelbare opsomming? In dit geval niet. Frans A. Brocatus kan schrijven. Dat liet hij al eerder zien in zeven dichtbundels en een roman. Dankzij zijn vakkundige beschrijvingen van dode zaken komt er iets tot leven. Dat besef groeit naarmate je verder leest: na elk verhaal, met elk voorwerp, leer je de mens (aangeduid met "hij") beter kennen. Via een omweg ontstaat een intiem portret. Het is verrassend dat het zo werkt.

BROCATUS GROET 'S MORGENS DE DINGEN - Recensie van Jace van de Ven in Brabant Cultureel, juli 2020

"Elke ochtend als ik opsta loop ik naar mijn kamer en begroet ze. Net zoals in het gedicht "Marc groet 's morgens de dingen" van de dichter Paul van Ostaijen, schrijft Brocatus. In die context krijgen de dingen om hem heen een ziel en lijkt de lezer dat al lezend niet meer dan normaal. In de bundel beschrijft hij 50 levenloze dingen in alfabetische volgorde: agenda, ansichtkaart, aquarel, auto,... enz. Dat doet hij met oog voor details, die hij nuchter registreert. Hij blijft daarbij bij het ding zelf. Een ansichtkaart brengt hem niet naar de verloren geliefde die hem verstuurde of via allerlei associaties bij andere dingen of gebeurtenissen. Mij trof die ongecompliceerde aanpak, ze brengt een compactheid met zich mee die aangenaam aandoet. Het voorwerp blijft wat het is, maar wordt tegelijk een baken op het levenspad van de auteur. Illustrator Laura Zandbergen blijft in haar verbeelding vlakbij het beschrevene.

Vera van Renterghem over "Gevonden Voorwerpen"

Erg fascinerend hoe de voorwerpen je in je gedachten werpen en naar het nu doen terugkeren. Ik kan niet zeggen welk verhaal mijn voorkeur heeft, Jam of Inktpot, Radio of Magneet. Ik vind ze elk uniek en ze zetten me aan het mijmeren. Het zijn allemaal kleine wegwijzers naar het land van jezelf.

Erik Vlaminck over "Gevonden Voorwerpen"

"Gevonden Voorwerpen" staat nog steeds niet in de boekenkast. Het boek blijft "rondrijden" in ons huis. Het is een prettig hebbeding om af en toe eens vast te nemen en vervolgens weer een gevonden voorwerp te vinden.

Saskia de Kroes over "Gevonden Voorwerpen"

Wat een leuk boek heb je geschreven. Ik heb het nog niet uit want het is als een doos Belgische bonbons van vooral hele goede en pure chocolade. Voordeel van dit boek boven een doos bonbons is dat ik als ik het straks uit heb, ze allemaal nog een keer kan lezen!

Jacques Decru over "Gevonden Voorwerpen"

Ik ben bij "Stofjas" en vind "Gevonden Voorwerpen" een prettig leesbaar en onthullend boek met leuke tekeningetjes. Veel uit het boek is herkenbaar en het verwondert me dat sommige dingen zo lang hebben geduurd dat jij ze hebt gekend (uiteindelijk ben ik tien jaar ouder)

Richard Foqué over "Gevonden Voorwerpen"

 Gevonden Voorwerpen

Frans A. Brocatus & Laura Zandbergen (Illustraties)

 

Bespreking door Richard Foqué

 

Frans A. Brocatus werd in Wuustwezel geboren maar woont en werkt reeds geruime tijd in Nederland. Alhoewel hij reeds één roman publiceerde en een bundel kortverhalen is hij vooral bekend als een gerenommeerd dichter en poëziedocent.

Met zijn pas verschenen Gevonden Voorwerpen heeft hij echter een merkwaardig en uniek werkstuk afgeleverd, dat voor zover ik weet geen voorbeelden kent in de Nederlandse literatuur.

 

In Gevonden Voorwerpen beschrijft Brocatus een reeks vertrouwelijke dingen, die hij in zijn leefwereld aantreft, gaande van zijn agenda over een stuk chocolade, een lamp, zijn tafel, zijn collectie vulpennen tot een stuk zeep en een zeil. Vijftig voorwerpen, die hij alfabetisch rangschikt in vijftig korte hoofdstukjes, telkens voorafgegaan door een korte definitie, die hij overneemt uit Wikipedia. 

Het boek is op het eerste gezicht als het ware een korte encyclopedie van de alledaagsheid, maar hoe bedrieglijk. Telkens opnieuw bij elk “gevonden voorwerp” opent Brocatus een ganse wereld, die hij transcendeert in een persoonlijke intrigerende beleving en inleving maar die ook onmiddellijk herkenbaar is voor de lezer, die hij zo mee indompelt in diens eigen ervaringen met dat “voorwerp” en het zo ook voor de lezer een “ontdekking” wordt: opnieuw gevonden. Het heeft iets Proustiaans en ademt diens madeleine-effect en de nostalgische sfeer van “A la recherche du temps perdu”.

 

Het verfrissende en verrassende is de herkenbaarheid van de gevoelens, die de schrijver oproept: persoonlijk maar tezelfdertijd universeel en generaties overstijgend, erg poëtisch verwoord maar tezelfdertijd ook zakelijk. Brocatus slaagt erin om ertussen te balanceren. Hij schrijft in de derde persoon en neemt zo afstand van zijn onderwerpen, die eigenlijk zo nauw met hem zijn verbonden. Zo doende kan hij als schrijver buitenstaander worden, die beschouwend kijkt naar dat gevonden voorwerp maar kan hij ook van binnenuit zijn gevoelens en herinneringen, die ze oproepen, verwoorden. Die bipolariteit vertaalt zich ook in de zegging en de stijl, die dan weer zakelijk is, dan weer erg poëtisch. De twintig tekeningen van Laura Zandbergen, die zich liet inspireren door de teksten en hier en daar in het boek opduiken versterken nog deze tekstuele spanning.

 

Een klein excerpt uit het hoofdstuk Bril als illustratie van bovenstaande: Hij was zeven jaar toen hij zijn eerste bril kreeg.Een brilletje met zogenaamde “rattenstaarten”. Op het einde van de pootjes zaten bewegende veertjes met daaraan een bolletje.../...Zijn brillen kenden korte en lange levens. De modellen verschilden naargelang hij groeide in de jaren.../...Van zijn moeder heeft hij de bril van haar vader gekregen.../...Van zijn vader heeft hij de bril van diens moeder gekregen.../...Vier glazen die onthouden hebben wat de ogen erachter gezien hebben. Vier glazen die niet kunnen spreken maar toch een wereld kunnen oproepen.

 

Gevonden Voorwerpen is een boek dat je mondjesmaat moet savoureren om zo zelf de voorwerpen te vinden en opnieuw te ontdekken, er mijmerend bij stil te staan en je eigen leefwereld met een nieuwe blik te zien. Het is daarenboven een bijzonder mooi uitgegeven boekwerk met stijve kaft, wat niet zo evident meer is tegenwoordig.

 

  

Frans A. Brocatus & Laura Zandbergen, 2020, Gevonden Voorwerpen, Ambilicious, Breda, Nederland

ISBN 978-94-92551-87-0